СОЁЛ ЯРУУ НАЙРГИЙН АКАДЕМИ 2008 ОНЫ МЭДЭЭЛЭЛ

СОЁЛ ЯРУУ НАЙРГИЙН АКАДЕМИ

2008 ОНЫ МЭДЭЭЛЭЛ

Соёл Яруу Найргийн Академийн гишүүд, хүндэт яруу найрагч зохиолч, орчуулагчид аа!

Та бүхэнд ирж буй шинэ жилийн баярын мэнд хүргэе. 2009 он уран бүтээлийн онгод, урам зориг, шинэ бүтээл, амжилт ялалтаар дүүрэн байх болтугай.

Эрхэм гишүүддээ 2008 оны ажлынхаа талаар мэдээлэхийн хамт ирэх онд болох зарим үйл явдлын мэдээллийг хүргэж байгаадаа баяртай байна.

· 2008.1-р сарын 5-20 “Уран бичлэг ба яруу найраг” үзэсгэлэн Хаан банкны арт галерейд зохион байгуулав.

· 2008.03.1 “Уран бичлэг ба яруу найраг” каталогийг Хаан банкны дэмжлэгтэйгээр хэвлүүлж нийтийн хүртээл болгов.

· 2008.03.15 Их яруу найрагч Б.Явуухулангийн төрсөн өдөрт зориулсан “Алаг дэлхийд төрсөн минь учиртай” нэртэй аялалыг зохион байгуулж Богд Уулын Цэцээ гүн оргилд Б.Явуухулангийн шүлгийг мандуулав.

· 2008 Монголын Үндэсний Чөлөөт Зохиолчдын Холбоо, Улаанбаатар Их Сургуультай хамтран яруу найрагч Доржийн Гомбожавын 75 насны ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний бага хурал зохион байгуулав.

· 2008 VI. Боловсрол Соёл Шинжлэх Ухааны Яамны сайд Н.Болормаагийн дэмжлэгээр “Монголын уран зохиолын дээж” номыг англи хэлээр хэвлүүлж монголын бүх номын сангуудад болон гадаадын номын сан, утга зохиолын байгууллагуудад илгээх төсөл хэрэгжүүлэв.

· 2008. V.26-31 Америкийн яруу найрагч Давид Лехманы айлчлалыг АНУ-ын ЭСЯ, Монголын Урлагийн Зөвлөлтэй хамтран зохион байгуулж, Америк Монголын яруу найргийн үдэшлэгийг Хаан театрт зохион байгуулав.

· 2008. V.26-VII.07 Английн орчуулагч Саймон Вэккхам Смитийг Монголд урьж ирүүлэн Явуухулан тэргүүтэй Монголын яруу найрагчдын зарим бүтээл, Монголын шилдэг өгүүллэгүүдээс орчуулах төсөл хэрэгжүүлэв.

· 2008. Английн орчуулагч Саймон Вэккхам Смитийн орчуулгаар 2008 онд хэвлэгдсэн номууд:

О.Дашбалбар “Оюун санааны яруу найраг ба Газрын төлөөх тулалдаан эхэллээ”

Ц.Бавуудорж “Хүмүүн өвс болох үест”

Т.Эрдэнэцогт “Сэтгэлийн огторгуй”

· Английн орчуулагч Саймон Вэккхам Смитэд Засгийн Газрын шагнал Монгол Улсын Соёлын Тэргүүний Ажилтан цол олгов.

· 2008.VI.30-нд Тайваний яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч Юй Си-гийн “Хөхөмдөг далайн нууцлаг яралж” уран бүтээлийн үзэсгэлэнг Монголын Уран зургийн галерейд зохион байгуулав.

· 2008. VIII “Дариганга ардын аман зохиол” /Г.Мэнд-Ооёо, Г.Ловор/ номыг Улаанбаатар Их Сургуультай хамтарч хэвлүүлэн олны хүртээл болгов.

· 2008.IV.09-15. Соёл Яруу Найргийн Академийн Ерөнхийлөгч Сока Гаккай интернэйшнл байгууллагын урилгаар Япон Улсад зочлов. Японы “Сейко Шимбун” сонин болон “Пампин” сэтгүүлд Монголын уран зохиолын талаар ярилцлага өгөв.

· 2008.IX.10-11. Тайваны яруу найрагч Юй Си-гийн “Төгөлдөр Орчлон” хөгжимт дуулалт жүжгийн тоглолтыг Улсын Драмын Эрдмийн Театрын тайзнаа зохион байгуулав. Тоглолтын нээлтэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр оролцов.

· 2008. X Мексикийн Акапулко хотод болсон Дэлхийн Яруу Найрагчдын XXVIII их хуралд Монголын төлөөлөгчидийг оролцуулах ажлыг зохион байгуулав. Тус их хуралд Г.Мэнд-Ооёо, Дан.Нямаа, Б.Дашзэвэг, Ц.Бавуудорж, Б.Золбаяр нар оролцож шүлэг зохиолоо уншиж, шинэ хэвлэгдсэн номоо танилцуулав.

· Дэлхийн Яруу Найрагчдын 2008 оны Анталогид монголын яруу найрагчдын бүтээл хэвлэгдэв.

· СЯНА-ийн ерөнхийлөгч Г.Мэнд-Ооёог Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн удирдах зөвлөлийн гишүүн, нарийн бичгийн даргаар томилов.

· GUNU сэтгүүлийн VI, VII дугаарыг хэвлүүлэв.

· 2008 Яруу найрагч Ц.Бавуудорж, Дан.Нямаа, орчуулагч М.Шагдарсүрэн, судлаач Дэ.Мягмарсүрэн нарыг Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн байнгын гишүүнээр элсүүлэв.

· 2008.11 СЯНА-ийн тодорхойлолтоор орчуулагч, зохиолч Ж.Гэндэндарамыг Монгол Улсын Соёлын Гавъяат Зүтгэлтэн цолоор, яруу найрагч, орчуулагч Д.Бямбааг Хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одонгоор тус тус шагнав.

· 2008.10 Тайваний яруу найрагч Юй Си-д Монголын Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Найрамдал медаль гардуулав.

· 2008.12.06-22 Соёл Яруу Найргийн Академийн ерөнхийлөгч, яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёо Европын яруу найргийн Академи болон Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн урилгаар Европын орнуудад яруу найргийн уулзалт, наадам, уншлагад оролцов.

· Тайваний гарамгай яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч Юй Сигийн санаачилгаар “XXI зууны олон улсын яруу найргийн дээд шагнал” бий болгож, энэ жил анхны шагналаа Европ дахинд алдартай М.Рупуст олголоо. Уг шагналын мөнгөн сан 30,000 ам доллар.

2009 ОНЫ ХӨТӨЛБӨРИЙН АГУУЛГА

А. ТЭМДЭГЛЭЛТ ӨДӨР:

- 2009.3.15 Их яруу найрагч Б.Явуухулангийн 80 насны ойн өдөр

- 2009.03.21 Дэлхийн яруу найргийн өдөр

- 2009. С.Эрдэнэ 80, Д.Шагдарсүрэн 70, Ц.Гайтав 80, Д.Нямаа 70 зэрэг ойнууд тохиож буй.

Б. ЯРУУ НАЙРГИЙН ҮЙЛ ЯВДАЛ:

- 2009.03.14 Богд Дүнжингарав уулын Цэцээ гүн оргилд хийх яруу найргийн авиралт

- 2009.VI Данзанравжаагийн дурсгалт газарт болох “Сувдан сондор” яруу найраг уран бүтээлийн аялал

- 2009.09.27-10.04 Дэлхийн Яруу Найрагчдын XXIX их хурал. Унгар Улсын нийслэл Будапешт хот. Ерөнхийлөгч нь Иштван Турц /Энэ их хурлын мэдээлэл ирэхээр гишүүдэд дамжуулна/

- Албан ёсоор зарлаж буй яруу найргийн олон улсын фестивалиуд:

a) Никарагуа Улсын Гранада хотод болох Олон Улсын яруу найргийн V наадам. 2009.02.19-21

b) Лифуаниа яруу найргийн хаврын наадам. Вилниус. 2009.03.18-31

/оролцох хүсэлтэй яруу найрагч, зохиолчид мэдээллийг СЯНА-аас авч болно/

В. ГИШҮҮНЧЛЭЛ

- Соёл Яруу Найргийн Академиас уран бүтээлээрээ хүлээн зөвшөөрөгдөж, англи болон бусад хэлнээ зохиол бүтээл нь орчуулагдаж утга зохиолын сэтгүүл, анталогид буюу дангаараа ном болон хэвлэгдсэн яруу найрагч, судлаач, орчуулагчийг Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн байнгын гишүүнээр элсүүлэхэд нэр дэвшүүлж батлан даана.

a) Байнгын гишүүний элсэлтийн хураамж 400$

b) Товч намтар, хэвлэгдсэн ном, 3 хувь зураг

- Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн утга зохиолын доктор цол олгуулахаар тус академийн гишүүн 1 хүний нэрийг дэвшүүлэх боломжтой.

Тайлбар: / Соёл Яруу Найргийн Академиас нэр дэвшүүлэх бөгөөд олгох эсэх асуудлыг Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн удирдах зөвлөл шийдвэрлэдэг журамтай/

- Соёл Яруу Найргийн Академийн “Тэнгэрийн хүлэг” шагналыг 2009 онд 1 яруу найрагчид олгоно.

Г. НОМ ХЭВЛЭЛИЙН ТУХАЙД

- GUNU сэтгүүлийн ээлжит дугаарыг Дэлхийн Яруу Найрагчдын их хуралд зориулж хэвлэнэ. /2009.VI сард/

- Дэлхийн шилдэг яруу найраг цуврал. Америкийн яруу найраг. /Орчуулга, эмхэтгэл хийгдэж буй, Хэвлэх зардал хайж буй/

- Дэлхийн шилдэг яруу найраг цуврал. Хятадын яруу найраг. /Орчуулга, эмхэтгэл хийгдэж буй, Хэвлэх зардал хайж буй/

- Б.Явуухулангийн шилмэл шүлгийн эмхэтгэл англи хэлээр хэвлэгдэнэ. Орчуулагч Саймон Вэккхам Смит.

- Д.Нямсүрэнгийн шүлгийн эмхэтгэл англи хэлээр хэвлэгдэнэ. Орчуулагч Саймон Вэккхам Смит.

- Б.Золбаярын өгүүллэгийн ном англи хэлээр хэвлэгдэнэ. Орчуулагч Саймон Вэккхам Смит.

Гишүүдийн анхааралд:

1. Вэб сайтаа шинэчилж байгаа тул гишүүд 25 мөр дотор товч намтар, гэрэл зураг, 2-3 шүлэг /эсээ, шүүмж, орчуулга/ монгол англи хэлээр ирүүлнэ. Эцсийн хугацаа: 2009.1.20

2. Гишүүд албан ёсны хаяг, мэйл, утас, факсынхаа дугаарыг ирүүлнэ. 2009.1.20

3. Байгууллагын чадавхийг дээшлүүлэхэд гишүүд бололцооны хирээр дэмжлэг үзүүлэхийг хүсч байна. Хандивлагч, ивээн тэтгэгч олох, шинэ түншлэл бий болгох, ном хэвлэл дэмжих, ялангуяа GUNU сэтгүүлийг тогтмолжуулах, гадаадад нөлөөтэй болгоход санаачилга, дэмжлэг хэрэгтэй байгааг анхаарна уу.

Сайн үйлс дэлгэрч, Номын цагаан буян арвижих болтугай!

Г.МЭНД-ООЁО ПРОФЕССОР БОЛЛОО

Монгол Улсын Шинжлэх Ухааны Академи, Олон Улс Судлалын хүрээлэнгийн эрдмийн зөвлөлийн шийдвэрээр зохиолч, нийтлэлч, утга зохиол судлаач, соёл судлаач, яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёод урлаг соёл судлалын тэргүүлэх профессор цол олгов.

Г.Мэнд-Ооёогийн сүүлийн жилүүдэд Монголын уран зохиол, соёлын судалгааг дэлхий дахинд хүргэх хийгээд дэлхийн утга зохиолтой монголын зохиолчид уншигчидыг холбох, судлах, орчуулах , хэвлэн нийтлэх үйлсэд оруулж буй үнэтэй хувь нэмрийг өндрөөр үнэлж энэ хүндэт цол хэргэмийг хүртээсэн байна. Үүний өмнө Г.Мэнд-Ооёогийн уран бүтээлд Дэлхийн Урлаг Соёлын Академиас утга зохиолын доктор болсон бол Монгол Улсын Шинжлэх Ухааны Академи түүнд тэргүүлэх профессор цол олгосон байна. Ийнхүү яруу найрагч шинжлэх ухааны профессор боллоо.

Яруу найргийн ертөнц бол гэгээн сүм шүү дээ

Ц.ЭНХМАА (2008-12-26) /Өнөөдөр сонин, Аяны богц
Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёо Европын нэлээд хэдэн орноор аялаад иржээ. Түүнтэй ярилцлаа.

-Явснаас үг сонс гэдэг. Уран бүтээлчийн аяны богцыг задалбал сонин сайхан зөндөө биз дээ. Ямар ажлаар хаагуур яваад ирэв?
-Яруу найраг, уран зохиолын хэд хэдэн томоохон үйл явдлуудад оролцож Словак, Австри, Франц, Швейцариар аялаад ирлээ. Тухайлбал, Европын яруу найргийн Академийн урилгаар Словакийн алдарт яруу найрагч Жан Смерекийн яруу найргийн наадамд оролцлоо. Энэ наадам Словакийн Братислав, Транава, Скалиса хотуудад болсон. Мөн Европ дахинд нэрд гарсан гарамгай яруу найрагч Милан Рупус гуайд XXI зууны олон улсын яруу найргийн дээд шагнал гардуулах ёслолд оролцлоо. Би энэхүү шагнал олгох олон улсын хорооны гишүүний хувьд энэ ёслолд уригдсан. Манай дээд байгууллага болох Дэлхийн урлаг соёлын Академийн удирдлагуудын уулзалт Франц, Швейцарийн хил дээрх алдарт Женева нуурын хөвөөнд болсон. Дараа нь Швейцарийн хэд хэдэн хотоор уран бүтээлийн аялал хийсэн. Бас дэлхийн соёлын гайхамшигт хот Австрийн Венатай танилцлаа.

-Европт яруу найргийн наадмыг яаж зохион байгуулж байна вэ. Манайхаас юугаараа ялгаатай байх юм?
-Словакийн XX зууны гарамгай яруу найрагч Жан Смерекийн нэрэмжит наадмыг Европын яруу найргийн академи, Жан Смерекийн олон улсын яруу найргийн наадмын байнгын хорооноос жил бүр зохион байгуулж, энэ их хүнийг судлах, дэлхий дахинд алдаршуулах, зохиол бүтээлийг нь орчуулах, дэлгэрүүлэх бодлого явуулж байна. Жан Смерек 1980-аад он хүртэл амьдарч байсан, манайхаар бол Явуухулан юм байна. Европын орноос, ялангуяа Скандиновын орнуудаас олон яруу найрагч иржээ. Азиас анх удаа оролцож байна гэж онцолж байлаа. Театр, галерей, их сургууль зэрэг олон газар зочин яруу найрагчдын уншлагыг зохион байгуулсан. Уншлагуудаа маш тансаг орчинд их соёлтой зохион байгуулж найрагчдынхаа талаар дэлгэрэнгүй танилцуулга хийж байна лээ. Нэг л намуухан, яг л сүмд орсон юм шиг санагдсан шүү.

-Та шүлгээ уншив уу? Гадаадын найрагчид ямар хэлээр унших юм?
-Өөр өөрийнхөө хэлээр уншина. Миний яруу найргийн уншлагыг гурван удаа зохион байгуулсан. Би монголоор уншаад, миний шүлгийг орчуулснаа Словакийн нэрт орчуулагч Милан Рихтер болон жүжигчид нь уншиж байлаа. Энэ үеэр гадаадын Элчин сайдын яамдуудад бас ийм наадам болж байх жишээтэй. Бүхий л талаар үндэснийхээ бахархал болсон яруу найрагчийг дэлхий дахинд гаргахын төлөө чармайж байгаа нь илт. Засгийн газар нь жил бүр энэ наадамд зориулж төсөв гаргадаг, шүлгээ уншсан найрагчдад урамшуулал олгодог тогтолцоотой юм байна.
Дэлхийд сайн танигдаагүй Монголын утга зохиолын хувьд үндэсний бахархал болсон зохиолч, найрагчдаа алдаршуулах, танилцуулах ийм наадам зохион байгуулж баймаар юм. Үүнийг төрийн бодлого болгох ёстой юм байна л гэж бодож явлаа.

-Словакийн зохиолчдын байгууллагын үйл ажиллагаатай танилцав уу?
-Словакт зохиолчдын хоёр байгууллага байна. Нэг нь хуучин социализмын үеийн байгууллага, нөгөө нь чөлөөт зохиолчдын холбоо. Мөн клубүүд байна, манайхтай төстэй юм. Ялгаа хийгээд давуутай нь гэвэл тэднийх утга зохиолын сантай. Зохиолчид номынхоо орлогоос хоёр хувийн хандив өргөдөг, зохиолчдын бүтээлийг ашигладаг дуучид, уран бүтээлчид ч орлогын хоёр хувиа өгдөг нь санг сайн арвижуулдаг ажээ. Сангаас зохиолчдыг ном бичих, хэвлүүлэхэд нь тэтгэлэг, зээл олгоно, гачигдалтай үед нь дэмжлэг үзүүлнэ. Сангийн мэдэлд зохиолчдын ордон байна. Энэ ордон нь Соёлын яамны мэдэлд, төрийн өмчид бүртгэлтэй байдаг боловч бүх үйл ажиллагаа нь зохиолчдод зориулагдсан юм билээ. Бид очиж үзсэн. Эртний цайз байсан уран барилгын гайхалтай дурсгалыг сэргээн засварлаад Засгийн газар нь зохиолчдодоо өгсөн юм байна. Ордондоо зохиолчид нь зохиолоо бичиж, номын санд сууж, үзэсгэлэнгээ гаргаж, номын нээлт, яруу найргийн уншлагаа зохион байгуулдаг. Бас л манайд ийм зүйл санаачилж болдоггүй юм болов уу хэмээн бодогдож цагаан атаархал төрж явлаа. Ард түмэн нь яруу найрагчдадаа ямар хайртайг, бас төр нь хэрхэн халамжилдгийг нүдээр үзлээ.

-Яруу найргийн шагнал гардуулах ёслолд та оролцсон гэсэн байх аа
-Тайванийн гарамгай яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч Юй Сигийн санаачилгаар “XXI зууны олон улсын яруу найргийн дээд шагнал” бий болгож, анхны шагналаа Европ дахинд алдартай М.Рупус гуайд олголоо. Тэрбээр энэ жил 80 настай, хал үзэж халуун чулуу долоосон, хэлмэгдэж хавчигдаж явсан, уран зохиолын бүхий л төрлөөр бичдэг зохиолч, орчуулагч юм. Цул алтаар урласан медаль, диплом, шилмэл шүлгийн түүврийн шинэ хэвлэл, 30,000 ам.долларыг түүнд гардуулсан. Шагнал гардуулах ёслолыг театртаа өндөр дээд хэмжээнд маш сүрлэг зохион байгуулж байна лээ.

-Энэ шагналыг ямар шалгуураар олгодог юм бол, Та шагнал олгох хорооны гишүүн нь тул сайн мэдэж таарна аа.
-XXI зууны олон улсын яруу найргийн дээд шагнал олгох хороонд Ази, Европ, Америкийн 10 гаруй орны яруу найргийн байгууллагын нэр хүндтэй төлөөлөл оролцдог. Шагналын хорооны гишүүн бүр нэр дэвшүүлэх эрхтэй. Гэхдээ гишүүдийн 100 хувийн санал авсан яруу найрагчдад л олгох дүрэмтэй. Милан Рупус гуай бүх гишүүдийн саналыг авч чадсан.

-Ямар хугацаанд олгож байх юм?
-Жил болгон олгоно. Шагнал гардуулах ёслолыг өөр өөр оронд зохион байгуулна. Заавал шагнал авах яруу найрагчийн эх оронд гэхгүй. 2011 онд Монгол Улсад зохион байгуулах төлөвлөгөөтэй байгаа. Фукуокагийн Азийн соёлын шагналтай дүйцэхүйц хэмжээтэй шагнал бий болсонд яруу найрагчид баяртай байна лээ. Яруу найрагчид шагналын төлөө бичдэггүй боловч, бүтээснийхээ баяр бахархлыг үзэг нэгтнүүд болон уншигчидтайгаа хуваалцах гайхамшигтай агшныг тэд хүсч хүлээж байдаг гэж шагнал гардуулах үед Дэлхийн урлаг соёлын академийн ерөнхийлөгч Маурус Янг онцолж байлаа.

-Монголоос энэ шагналыг авах боломж байгаа болов уу?
-Боломжтой. Мэдээж Монголоосоо нэр дэвшүүлэх бодол байгаа. Харин зохиол бүтээл нь англи болон бусад хэлээр орчуулагдсан, анхаарал татсан байх нь чухал. Манайхан энэ зүг рүү зоригтой хөдлөөсэй гэж би бодож, хүсэж явдаг.

-Таны удирдах зөвлөлд нь ажилладаг Дэлхийн урлаг соёлын Академийн удирдлагуудын уулзалт Женевт болсон гэсэн. Тэр сониноосоо хуваалцаач?
-Дэлхийн яруу найргийн үйл амьдралын ирээдүйн төлөв, чиг хандлага, улс үндэстнүүдийн яруу найргийн өнөөгийн байдлын тухай мэдээлэл сонсож, санал бодлоо солилцсон. Би Монголын яруу найргийн өнөөгийн чиг хандлагын тухай мэдээлэл хийж, манай академиас сүүлийн жилүүдэд англи хэлнээ орчуулан хэвлүүлсэн номуудаа танилцуулсан. XXI зууны дэлхийн яруу найргийн ертөнцөд монгол үндэстэн, өвөрмөц яруу найрагтайгаа хурдтай нөлөөтэй орж ирж буйг тэд онцлон тэмдэглэсэн шүү.

-Ямар ямар ном хэвлүүлсэн юм бэ? Бүгд англи хэл дээр юм уу?
-Тийм ээ. Данзанравжаагийн шүлгийн бүрэн түүвэр “Үлэмжийн чанар”, Монголын шилдэг яруу найраг, “Монголын уран зохиолын дээж”, О.Дашбалбарын “Гол ус намуухан урсана”, “Оюун санааны яруу найраг ба газрын төлөөх тулалдаан эхэллээ”, “Монгол яруу найраг ба каллиграфи”, Ц.Бавуудоржийн “Дорно зүгт өвс болно”, миний “Алтан овоо”, “Нүүдэлчний найраг”, долоон залуу найрагчийн “Нэг их том цагаан заан”, Т.Эрдэнэцогтын “Сэтгэлийн огторгуй” зэрэг ном, GUNU сэтгүүлийн дугаарууд гаргасан байгаа.

-Цаашид танай академиас ямар ном гаргах вэ?
-Б.Явуухулангийн шилмэл шүлгүүд, Д.Нямсүрэнгийн амьддаа хэвлүүлсэн гурван ном, Б:Золбаярын өгүүллэгийн номуудыг англи хэлнээ хэвлэн гаргахад бэлэн болоод байна. Орчуулгыг английн оруулагч Саймон Вэккхам Смит хийж байгаа. Одоо Д.Нацагдорж, В.Инжиннашийг хийх санаа буй.

-Танай академи Монголын яруу найргийг гадаадад танилцуулах талаар нэлээд зүйл хийжээ. Тэд хэрхэн хүлээж авч байна вэ?
-Ямар ч байсан бараг цагаан байсан энэ зайд Монголын яруу найргийн англи хэлний номын сан гэхээр шахуу юм бий болсон. Дэлхийн их хурлууд, уран зохиолын янз бүрийн үйл явдлуудад оролцохдоо ганзагалаж явдаг юм. Бас интернэт сайтуудад байрлуулдаг. Сурталчилгааны үе шатандаа гэх үү дээ. Одоо гадаадын хэвлэлийн газрууд, хэвлэн нийтлэлч нартай холбоо тогтоож байна. Гадаадын их дээд сургуулийн мэргэжлийн тэнхимүүд, эрдэм шинжилгээний байгууллага, судлаачдын анхааралд орж байна. Монголын утга зохиолын шилдэг бүтээлүүд үндэсний зах зээл дээр зөвхөн соён гэгээрүүлэх, өглөг хандивын л үүрэгтэй байна. Өөрөөр хэлбэл, манай оюуны зах зээл бага. Уран зохиолын номын орлогоороо зохиолчид, зохиолчдын байгууллага хөл дээрээ босох боломж бараг байхгүй. Ийм нөхцөлд дэлхийн оюуны зах зээл дээр өрсөлдөх боломжийг үндэсний утга зохиолд нээж өгөх явдал бол манай академийн ойрын томхон зорилт юм. Гэхдээ энэ эцсийн зорилго биш л дээ. Монголын аугаа их утга зохиолыг дэлхийн оюуны үнэт өв соёл болгож хүн төрөлхтнөөр хүлээн зөвшөөрүүлэх, алтан сан хөмрөгт нь оруулах явдал бол миний холын зорилго юм. Дээрх үйлс бол Монголын Зохиолчдын байгууллагын 80 жилийн ойд барьж буй манай бэлэг юм.

-Яг одоогийн байдлаар манай утга зохиолыг гадаад ертөнцөд хүлээж авч байгаа хандлага ямар байна? Тухайлбал таныг?
-Монголын яруу найраг гэж юу байдаг талаар сураг ч үгүй байсныг бодвол эрх биш тодорхой хүрээнд мэддэг болсон. Янз бүрийн анталоги, лавлах, толь бичгүүдэд оруулж дурддаг болсон. Барууны их дээд сургуулиудад Монголын яруу найргийн талаар лекц семинар хийдэг, сэтгүүлдээ нийтэлдэг боллоо. Нэр хүндтэй, хүлээн зөвшөөрөгдсөн яруу найрагч-орчуулагч нар бидэнд ханддаг боллоо. Дэлхийн яруу найргийн томоохон үйл явдлын индрээс Монголын яруу найраг, Равжаа, Нацагдорж, Явуухулан, Дашбалбар гээд үндэснийхээ найрагчдын нэрийг сонсч, ишлэл авсныг нь тэмдэглэхэд бахархал төрж л байдаг. Энэ бол алхам. Бидний амжилт ард буй. Миний хувьд юу шалихав дээ. Бүтээлүүд маань 20 гаруй хэлээр орчуулагдаж нийтлэгджээ. Гадаад оронд таван ном хэвлэгдсэн. Судалж, сонирхож, шүүмж бичиж, сэтгүүл, сонин, вэб сайтуудад тавигдсан зүйл нэлээд бий. Бас гадаадын томоохон сонин сэтгүүл ярилцлага авдаг аа. Ямар ч байсан сөөм сөөмөөр гадаад ертөнц рүү ахиж байгаа л юм байна гэж урамшиж байдаг. Манай Чинагийн Галсан зохиолч барууны утга зохиолын өнөөгийн ертөнцөд аргагүй л байр суурь эзэлж чаджээ. Үүнд баярлах ёстой. Зарим нь үгүйсгэж л байдаг юм. За энэ ч яах вэ, манайхан бие биеэ хүлээн зөвшөөрч сураагүйн гэм юм уу даа.

-Утга зохиол яруу найргийн амьдралтай холбоотой өөр юу үзэв?
-Швейцарийн алдарт Женева нуурын хөвөөнд орших Чиллон хэмээх эртний цайзад очлоо. Аугаа их яруу найрагч Ж.Г.Байроны хоригдож байсан тасалгаанд орж, түүний шоронгийн хананд өөрийн гараар ухаж сийлсэн нэрийн ормыг хуруугаараа тэмтэрч үзлээ. Байроны энд бичсэн “Чиллоны сонет”, “Чиллоны хоригдол” хэмээх алдарт шүлэг найраглалыг олж ирсэн. Энэ тухай би дараа нэг аятайхан нийтлэл бичих учраас ингээд орхиё.

-Дэлхийн яруу найргийн өнөөгийн чиг хандлагын талаар, тухайлбал, сонгодог уламжлалт яруу найраг, модерн яруу найргийн аль нь өнөөдөр жин дарж байна вэ?
-Би өөрийнхөө үзэл бодлоор хариулъя. Зуу зуун жилээр уншигдаж, улс үндэстэн, хүн төрөлхтний оюун санаагаар шүүгдэж, хүлээн зөвшөөрөгдсөн, сая сая хүмүүсийн зүрх сэтгэлээр адислагдан эрчимжсэн сонгодог яруу найраг, түүний уран чадвар, агуулга далайц, хэл соёлын үнэт чанар бол миний чиг баримжаа. Тэр бол өнгөрсөн цагт ч, өнөөдөр ч үнэ цэнэтэй, ирээдүйд улам ч үнэ цэнэтэй, мөнхийн зүйл. Гэхдээ би модернист яруу найргийг үгүйсгэдэггүй. Модернист яруу найраг гэхээр бүр зах замбараагүй, эмх цэгцгүй, гаж шүлэг гэж ойлгох хандлага буй болж модернизмаа өөрийг нь гажуудуулж байх шиг. Орчин үеийн элдэв хэв маяг, хэт төмөрлөг хахир хэмнэл, зан чанарын элдэв замбараагүй чөлөөт байдлын тусгал нь яруу найраг болох юм бол өмнөх үзэл суртлаар жолоодуулж байсан үеийнхтэйгээ адилхан л болно гэсэн үг биз дээ.

-Өрнийн болон дорнын өнөөгийн яруу найрагчидтай Монголын зохиолчдыг харьцуулбал ямар дүр зураг харагдах бол?
-Өөрсдийгөө чамлаад, өөр бусдыг өргөөд ч байх юм алга. Гэхдээ тэдний ертөнцөд ороход нэг л эрхэмсэг хээмсэг байдлыг мэдэрдэг. Яруу найраг соёлын дээд түвшинг илэрхийлдэг утгаар яруу найргийн наадамд ирж буй зочин гийчид ч бас тийм байдлаар биеэ бэлтгэнэ. Харин клубийн хэмжээний яруу найргийн үйл явдлууд бол их энгийн болдог юм билээ. Манай яруу найраг, утга зохиолын орчныг цэвэр тунгалаг болгох, зохиолчдынхоо нийгэмд нөлөөлөх байр суурийг эзлүүлэх, гэгээрүүлэх тал дээр зохиолчдын байгууллагууд ажиллах хэрэгтэй юм гэж бодогддог. Алийн болгон яруу найргийн тайз шороотой гуталтай байх вэ? Бас алийн болгон шүлэгчид нь яруу найргийн сахиустай үзгээрээ өдөртөө шар мэдээ бичиж, шөнөдөө шүлэг бичиж амь зогоох вэ? Яруу найргийн ертөнц бол ариун гэгээн сүм юм шүү дээ. Үүнийг бид өөрсдөө л буй болгоно. Тэгээд ч эртний соёлт Европ дахины утга зохиолын ертөнцтэй цухас танилцахад яруу найргийн ертөнц бол гэгээн сүм юм, яруу найрагчид нь бол сүмийн гэгээнтнүүд юм хэмээн бодогдсоноо нэмж хэлье ээ.